با پیشرفت‌های روزافزون هوش مصنوعی در سال‌های اخیر، بحث‌های داغی این روزها نقل محافل علمی است. سوالی که ابتدا مطرح می‌شود این است که آیا هوش مصنوعی جایگزین انسان می‌شود؟
هوش مصنوعی یا Artificial Intelligence شاخه‌ای از علوم رایانه است. هدف اصلی آن تولید ماشین‌های هوشمندی است که توانایی انجام وظایفی که نیازمند به هوش انسانی است را داشته باشند. هوش مصنوعی در حقیقت نوعی شبیه سازی هوش انسانی برای کامپیوتر و در حقیقت ماشینی است که توانایی تقلید رفتار انسان را داشته باشد. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۶ میلیون نیروی انسانی با ربات جایگزین خواهد شد. در این مقاله به بررسی این مسئله و پیامدهای آن می‌پردازیم. همراهمان باشید.
تاریخچه ربات‌ها و هوش مصنوعی
در آینده‌ای نه چندان دور هوش مصنوعی قرار است میلیون‌ها شغل را از بین ببرد و میلیون‌ها شغل جدید ایجاد کند؛ برای آینده آماده‌اید؟ دقیقاً ۱۰۰ سال پیش و زمانی که فقط ۳۵ درصد آمریکایی‌ها در خانه به برق دسترسی داشتند، کاریکاتوری از اچ. تی. وبستر در روزنامه نیویورک‌ورلد با این عنوان منتشر شد: «در سال ۲۰۲۳ که تمام کارهای ما با برق انجام می‌شود». در این طرح، کاریکاتوریستی را در اتاق کارش می‌بینیم که عوض کار کردن، درحال برنامه‌ریزی برای تفریح و خوشگذرانی پای تلفن است. خیال او به این خاطر راحت است که به جای او، ماشینی در حال کشیدن طرح است! این دستگاه از یک بخش به عنوان «دینام ایده» تشکیل شده که مسئول ایده‌پردازی است. این ایده‌ها به کمک منبع جوهر و بخش «دینام کاریکاتور» به تصویر درمی‌آیند.
این نقاشی این روزها در شبکه‌های اجتماعی وایرال شده؛ چون به درستی انقلاب هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ را پیش‌بینی کرده است. البته این گفته که «در آینده ماشین‌ها قرار است کارهای زیادی انجام دهند»، پیش‌بینی چندان عجیبی نیست! اما نکته شگفت‌انگیز این کاریکاتور جدا کردن بخش «ایده‌پردازی» از «تولید اثر» است. چرا که دقیقاً مکانیزم شبکه‌های عصبی هوش مصنوعی امروزی را به تصویر کشیده است؛ بخش دینام ایده می‌تواند همان مدل زبانی بزرگ مانند GPT-3 باشد؛ و بخش دینام کاریکاتور هم مشابه مولدهای هوش مصنوعی مثل Dall-E یا ChatGPT است.
هوش مصنوعی جایگزین چه مشاغلی می‌شود یا نمی‌شود؟
خب قطعا درگیری ذهنی در رابطه با سوال هوش مصنوعی جایگزین انسان می‌شود ابتدا می‌خواهیم ببینیم چه مشاغلی در معرض تهدید هستند. اگر چه تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای امنیت برخی از مشاغل است، اما برخی از کارها فقط از عهده انسان برمی‌آید. چرا که هوش مصنوعی چه اکنون و چه در آینده قادر به انجام آنها نیست؛ اما در مقابل در برخی از مشاغل به راحتی می‌تواند جایگزین انسان شود و بدون نیاز به حقوق و استراحت، کار انسان را انجام دهد.
چند ماه پیش شاهد دستاوردهای عظیمی در فناوری هوش مصنوعی بودیم. از جمله آنها می‌توان به چت‌بات هوش مصنوعی ChatGPT با قابلیت نوشتن انشا یا مدل یادگیری ماشینی Stable Diffusion با قابلیت ایجاد عکس اشاره نمود.
این پیشرفت هوش مصنوعی بسیاری از افراد را در مورد امنیت شغلی خود نگران کرده است؛ طوری که اکنون به دنبال مشاغلی هستند که هوش مصنوعی تهدیدی برای نابودی آنها نباشد. گر چه در بسیاری از مشاغل هوش مصنوعی می‌تواند جای انسان را بگیرد، در برخی دیگر از مشاغل هنوز هم وجود انسان ضرورت دارد. پس اگر نگران از دست دادن شغلتان هستید بهتر است به چنین مشاغلی فکر کنید.
معمولاً مشاغلی که به نیروی فیزیکی و ادراکی بالایی نیاز دارند در معرض جایگزینی توسط ربات‌ها می‌باشند.
هوش مصنوعی ممکن است در آینده به کمک این مشاغل بیاید تا کار انسان‌ها را ساده‌تر کند؛ اما هرگز نمی‌تواند آن سطح از عواطف انسانی و هوش اجتماعی مورد نیاز این شغل‌ها را تقلید کند. به عنوان مثال هوش مصنوعی می‌تواند ابزار مفیدی برای معلمانی باشد که سعی دارند سطح پیشرفت، مهارت و خلق و خوی دانش‌آموزان را بسنجند؛ اما ابداً نمی‌تواند جای تعامل انسانی را در کلاس‌های درس بگیرد.
نقاط ضعف هوش مصنوعی
کای فو لی، کارشناس هوش مصنوعی و مدیرعامل Sinovation Ventures، در اثبات عدم توانایی هوش مصنوعی جایگزین انسان و برخی مشاغل، به چند نقطه ضعف اصلی آن اشاره می‌کند:
- برنامه‌ریزی استراتژیک پیچیده
- کارهایی که نیاز به هماهنگی دقیق دست و چشم دارند.
- کار در فضاهای ناشناخته یا بدون ساختار مشخص
- کارهایی که نیاز به همدلی و عواطف انسانی دارند.
برای اینکه انسان‌ها بتوانند خود را با دنیای هوش مصنوعی سازگار کنند، نیاز به نیروی کار انسانی دارند تا آنها را آموزش دهد. همچنین برای فرایند پذیرش تکنولوژی جدید به افراد بسیار زیادی نیاز خواهیم داشت.
هرچه تکنولوژی بیشتر دنیا را فرا بگیرد و درخواست ما نیز از آن بیشتر شود، افراد بیشتری در این کار مشارکت می‌کنند.
برای درک این موضوع یک مثال جالب می‌زنیم. در دهه 80 ساخت بازی‌های رایانه‌ای فقط حدود چندین ماه زمان و تعداد زیادی نیرو نیاز داشت. اما حالا برای ساخت یک بازی ویدیویی پرفروش به صداگذارهای ماهر، طراحان گرافیک متخصص، دانش عمیق از علم فیزیک و بودجه‌‌ای چند میلیون دلاری نیاز است.
روابط و عواطف انسانی هرگز از محیط کار نخواهند رفت!
این روزها هوش مصنوعی بیشتر از هر زمان دیگری در دسترس همگان قرار دارد. در نتیجه این حس ایجاد شده که با نفوذ آن در زندگی روزمره ما دیگر انسان‌ها اهمیتی نخواهند داشت. اما دن پلات، مدیر محصول فنی شرکت Narrative Science این گونه فکر نمی‌کند. او می‌گوید: تا سالیان سال دنیا به پیمان‌کاران، لوله‌کش‌ها، برق‌کارها و نصاب‌های در و پنجره نیاز خواهد داشت؛ تمامی این مشاغل به شدت مهم هستند و کار دنیا بدون این آنها پیش نمی‌رود.
با اینکه هوش مصنوعی قرار است به کمک صنایع بیاید هیچ چیزی جایگزین روابط انسانی نخواهد شد. شاید آرزوی داشتن کامپیوتر هوشمندی مثل فیلم Her را داشته باشیم و ترجیح بدهیم سوال‌هایمان را از آنها بپرسیم؛ اما در نهایت ارتباط و عواطف انسانی هرگز از محیط کار حذف نخواهند شد.
چگونه هوش مصنوعی می‌خواهد مشاغل جدید ایجاد کند؟
خیلی از کارشناسان بر این باورند که از بزرگترین موهبت‌های هوش مصنوعی، توانایی آن در نجات انسان‌ها از انجام کارهای تکراری و خسته‌کننده است؛ طوری که وقت‌شان برای انجام پروژه‌های پیچیده‌تر و ارزشمندتر آزاد شود یا بتوانند بیشتر استراحت کنند. نگرانی از جایگزینی بخشی از وظایف کنونی کارگران با تکنولوژی کاملا به جا است؛ اما در واقع آن وظایف به جای حذف شدن به سمت چیزهایی می‌روند که بهره‌وری بیشتری دارند.
برخی بر این عقیده‌اند که افزایش کارایی می‌تواند حتی ساعت‌های کاری را کاهش دهد؛ که البته روی کاغذ خبر خوبی به نظر می‌رسد اما با چالش‌هایی نیز همراه است؛ مثلاً اینکه ساعت‌های کاری کمتر چه تأثیری روی حقوق و مزایای افراد خواهند داشت؟ چه کسی بخش عمده‌ای از پاداش‌ها را صاحب می‌شود؟ این‌ها سوالاتی است که پاسخی برایشان نداریم!
تا به این لحظه تکنولوژی زحمت بیشتری روی دست انسان‌ها گذاشته؛ چون باید یاد بگیریم چگونه از آن استفاده کنیم و این فرایند کمی زمان‌بر و طاقت‌فرسا است؛ اما برخی معتقدند به زودی به نقطه عطفی در تاریخ می‌رسیم؛ طوری که هوش مصنوعی این روند را معکوس کرده و باری از دوش انسان‌ها بردارد.
از سمت دیگر هرچه افراد بیشتری در پروژه‌های هوش مصنوعی درگیر شوند، نگرانی از تأثیر تکنولوژی جای خود را به تلاش برای توسعه آن خواهد داد. بایرون ریس، مدیر عامل Gigaom، دیدگاهی مشابه اما افراطی‌تر دارد. او در مقاله‌ای می‌گوید: «هوش مصنوعی بزرگترین موتور تولید شغل در تاریخ بشر خواهد بود». اداره آمار کار رشد شغلی سریع‌تر از حد میانگین را برای بسیاری از مشاغل تحت تأثیر هوش مصنوعی پیش‌بینی می‌کند؛ حسابداران، تولید کنندگان محتوا، توسعه‌دهندگان وب و بسیاری از مشاغل دیگر با پیشرفت هوش مصنوعی، رشد بزرگی در حرفه خود تجربه خواهند کرد.
آیا هوش مصنوعی ترسناک است؟
بیایید به سراغ نقاشی اول مقاله برویم. همان کاریکاتوری که صد سال پیش آینده هوش مصنوعی را پیش‌بینی کرده بود. در حقیقت مردم دوست دارند هوش مصنوعی را با الکتریسیته مقایسه کنند. اما چند نسل طول کشید تا الکتریسیته از ایده به جایی برسد که در اکثر خانه‌ها در دسترس باشد؛ در حالی که امروزه تأثیر تکنولوژی و تغییرات اجتماعی حاصل از آن با سرعت بسیار بیشتری در حال وقوع است. همین امر فشار بیشتری را به افراد برای سازگار شدن با شرایط جدید وارد می‌کند.
کاری نمی‌شود کرد؛ برای زنده ماندن و پیشرفت کردن باید خودمان را با شرایط جدید وفق دهیم. پس به جای استرس گرفتن و نگران بودن اینکه آیا هوش مصنوعی جایگزین انسان است یا خیر، بهتر است خودتان را برای دنیای مبتنی بر هوش مصنوعی آماده کنید.
ممنونیم از اینکه این مقاله از تکنوکلاینت را مطالعه کردید. برای مطالعه جدیدترین مطالب دنیای تکنولوژی کلیک کنید.
